|
|
|
HISTORIA SP 21
Gliwice
 Primary School No. 21 - today
School shows
Nasza szkoła to ponad 100 lat historii.
Podzielono ją na kilka okresów.
Klikając na odpowiedni przedział czasowy uzyskasz dokładne informacje na ich temat.
- Początki szkoły
- I wojna światowa i powstania śląskie
- Walka nie ustała
- II wojna światowa
- Lata powojenne
Ponadto możesz tu znaleźć:
- Listę dyrektorów szkoły
- Bibliografię w oparciu o którą powstała ta strona
- Kalendarium najważniejszych wydarzeń z życia szkoły
POCZĄTKI SZKOŁY
GENEZA
Do połowy XIX w. mieszkańcy Sośnicy zmuszeni byli posyłać dzieci do szkoły przyparafialnej w Zabrzu. Pierwszą szkołę wybudowano tu w roku 1847.
W tej katolickiej placówce uczyło się 147 dzieci - zarówno miejscowych, jak i z Maciejowa.
Budynek szkolny wzniesiono przy ówczesnej Hindenburgerstrasse (obecnie ul. Sikorskiego).
W związku ze znacznym wzrostem ilości dzieci w wieku szkolnym (w 1880 r. było ich 248, a w 1900 r. już 581) konieczne stało się wybudowanie drugiego budynku.
BUDOWA SZKOŁY
W pierwotnym założeniu miała to być szkoła czteroizbowa, z czasem jednak dobudowano następne cztery pomieszczenia.
Zakładano, że powstanie we wschodnim rejonie gminy, w pobliżu dzisiejszej ul. Gaszynów. Położenie takie byłoby korzystne ze względu na plany usytuowania w tym właśnie miejscu fabryki chemicznej i osiedla robotniczego.
W związku z brakiem zgody prywatnych właścicieli parcel, Loeffer - radca Królewskiego Rządu w Opolu - w czerwcu 1900 r. wydał postanowienie o przystąpieniu do budowy obiektu na prywatnej parceli rodziny Grzebielok.
Koszty wykupienia terenu i budowy przejęło państwo. Wykonawcą robót była gliwicka firma - Scheer. Nadzór budowlany sprawował technik Hertel. Prace ruszyły 27 VI 1901 r.,
a już 3 VII 1902 r. odbyła się uroczystość poświęcenia i otwarcia szkoły przy ul. Mackensenstrasse.
W kwietniu została zapisana do niej pierwsza uczennica. Flagę zamówiono w bońskiej fabryce sztandarów.
 (kliknij, aby powiększyć)
*(karta z księgi ewidencji uczniów z nazwiskami pierwszych uczennic zapisanych do szkoły. Rok 1903)
NUMERY SOŚNICKICH SZKÓŁ
Zgodnie z ówczesnym zwyczajem w starszej szkole nr 1 uczyli się chłopcy, zaś w nowej - w szkole nr 2 - dziewczęta. Miała ona charakter wyznaniowy. Była placówka katolicką, jednak przyjmowano również dzieci innych wyznań. W 1926 r. oddano do użytku trzecią szkołę w Sośnicy, zbudowaną przy Carnallstrasse (obecnie ul. Wielicka).
Po przyłączeniu Sośnicy do Gliwic, szkołę dla chłopców oznaczono ,,14a", szkołę dla dziewcząt ,,14b" (oznaczenie to po raz pierwszy pojawiło się w dokumentach szkoły 25 XI 1927 r.), a numerem ,,15" koedukacyjną szkołę przy ul. Wielickiej.
 
*(archiwalne zdjęcia dziewcząt)
KADRA NAUCZYCIELSKA
Od 1902 r. kierował szkołą Franz Schimke (w zawodzie nauczyciela pracował 45 lat,
z czego 30 lat w Sośnicy).
* (F. Schimke - pierwszy rektor szkoły - fot.)
Kolejni rektorzy to:
rektor *Czopka (od kwietnia 1929 r. do grudnia 1930 r.), rektor *Strzala (sierpień, wrzesień 1929), rektor Bernard Frehe (od 1931 r. do 1945 r.).
Do długoletnich nauczycieli należeli:
*Allamoda, *Affa, *Biefz, *Blana, *Botor, *Brener, *Eckert, Amalie Feige, *Grucza, *Hanke, *Konig, *Korzuschek, *Krok, Helena Lisson, Gertruda Weidlich, Johanna Sliwka,
Martha Mehlitz, Maria Foitzik, Alojs Ilka, Georg Galuschka, Josef Koschella, *Malisch, *Mazur, *Parksteinhoff, Paul Pietsch, *Wichary, *Thusyna, *Wolf, *Wollny.
Nauczyciele zdobywali kwalifikacje pedagogiczne głównie na trzyletnich seminariach w Pyskowicach i Pilchowicach. Wielu z nich władało biegle zarówno językiem polskim, jak i niemieckim.
 (kliknij, aby powiększyć)
*(strona najstarszej zachowanej księgi protokołów szkoły z 1918 r.) zwrócić uwagę na podpisy
I WOJNA ŚWIATOWA I POWSTANIA ŚLĄSKIE
Stosunki narodowościowe układały się w Sośnicy na ogół dobrze. Atmosferę spokoju przerwał jednak wybuch I wojny światowej. Kiedy ojcowie walczyli - dziewczęta dla wojska zbierały złom, suszyły owoce leśne i pokrzywę.
W czasie powstań śląskich Sośnica stała się miejscem rozruchów narodowościowych, szkoła uległa częściowemu zniszczeniu, brakowało opału.
Dzieci uczono jak należy zachowywać się w czasie wojny. Wypełniały kartoteki z wyszczególnieniem narodowości, znajomości języków. Nauczyciele zostali poddani lustracji, której celem było pozbycie się ze szkoły Polaków (akcję tę przeprowadzano po cichu - wysyłając nauczycieli polskich na urlop, po zakończeniu którego nie przyjmowano ich ponownie do pracy).
Duży nacisk położono na naukę języka niemieckiego - ograniczono nawet ilość lekcji geografii, biologii, wyłączono z programu zajęcia prac ręcznych i wychowania fizycznego na korzyść tego języka.
Po I wojnie światowej, decyzją Ligi Narodów z 20 X 1921 r. nastąpił podział Górnego Śląska. Gmina Sośnica pozostała na terytorium Niemiec. W związku z tym, że była miejscowością graniczną, zamieszkało w niej wielu przesiedleńców ze wschodnich terenów Górnego Śląska (do roku 1925 przybyło ich 350).
Władze Sośnicy nieprzygotowane do tak licznego napływu ludności, borykając się z trudnościami lokalowymi, zakwaterowały przybyszów w szkole. Lekcje na kilka tygodni zawieszono. Z czasem pozostałe pomieszczenia wykorzystano do nauki na zmianę. Zimą 1922 r. przystąpiono do porządkowania obejścia szkoły.
W tym samym roku lekarzem szkolnym został dr Paul Schattmann, a opiekę dentystyczną sprawował dr *Brzoska.
WALKA NIE USTAŁA
SZKOŁA MNIEJSZOŚCIOWA
Wzrost świadomości narodowej Polaków zamieszkałych na terenie Górnego Śląska oraz dążeń do zjednoczenia z odrodzonym po I wojnie światowej państwem polskim nie mogły być niedostrzegane przez władze niemieckie.
Zarządzenie Pruskiego Ministerstwa dla Kościołów i Szkolnictwa z 18 III 1919 r. zezwalało na tworzenie szkoły mniejszościowej na życzenie rodziców, o ile uczęszczałoby do niej powyżej 18 uczniów innej narodowości.
Władze niemieckie przerażone dużą ilością wniosków o zakładanie polskich szkół, zaczęły odwlekać termin ich otwarcia. Na realizację wnioski niejednokrotnie czekały 2 lata.
W Sośnicy było podobnie. Za zgodą władz rządowych w Opolu dopiero 1 IV 1925 r. przy naszej szkole pod kierownictwem nauczyciela Paula Pietscha "ruszyła" polska szkoła mniejszościowa.
Do 1926 r. uczyło się w niej 57 dzieci z sośnickich rodzin.
 (kliknij, aby powiększyć)
* (świadectwo szkolne z 1936 r.)
II WOJNA ŚWIATOWA
Objęcie rządów w Niemczech przez Adolfa Hitlera (1933) nie pozostało bez wpływu nawet na losy szkoły "14b".
Zauważyć się dało stałe i systematyczne podporządkowywanie oświaty ustrojowi totalitarnemu, który wprowadziła partia hitlerowska NSDAP.
W szkole powstał podobny w swych założeniach do Hitler Jugend dziewczęcy Bund Deutsche Mädchen.
Szkołę obowiązywało zarządzenie o wypisywaniu dzieci żydowskich - choć
wcześniej trzy wiary (katolicka, ewangelicka, żydowska) funkcjonowały bez przeszkód obok
siebie.
Przykłady tolerancji w szkole: w lutym 1938 r. do klas wstawiono nowe tablice dla dzieci żydowskich, wyznawcy różnych religii mieli swoje pomieszczenia.
Gdy Żydzi i ewangelicy uczyli się religii - katolikom nie wolno było hałasować, wychodzić na podwórko
(25 IV 1939).
Jedynym i obowiązkowym językiem był oczywiście niemiecki. W listopadzie 1939 r.
w pobliżu szkoły rozpoczęto budowę schronów. Pośpiech sprawił, że ich stan techniczny, pozostawiał wiele do życzenia.
Nauczyciele zobligowani zostali do uczestniczenia w przeszkoleniach, odbywających się w Katowicach na temat - jak należy zachować się w razie nalotu.
Kosztem lekcji geografii i przyrody, otrzymane instrukcje przekazano podopiecznym. Ustalono regulamin schodzenia do schronów
(obowiązywała kolejność - od klas najmłodszych do najstarszych, należało zabrać wierzchnie okrycia).
Dzieci mieszkające blisko szkoły za zgodą rodziców - w razie alarmu - mogły udać się do domu. Jeżeli trwał on do godziny 12.00, dziecko nie musiało
przychodzić na następne lekcje. Coraz częściej pojawiające się alarmy w godzinach dopołudniowych, "wymusiły" na uczennicach klas I - IV przychodzenie do szkoły popołudniu.
Przy schronach obowiązywały przepisy przeciwpożarowe (dziewczęta nie mogą gasić ognia), a przed każdą klasą stało wiadro z wodą.
Aby spełnić patriotyczny obowiązek, uczennice zbierały zioła lecznicze dla szpitali, starą odzież, makulaturę, kości zwierzęce, złom.
Za zebrane surowce otrzymywano talony na zakup luksusowych wówczas towarów (31 V 1944 - za 1 kg kości "płacono"
1 talonem na mydło).
KALENDARIUM ROKU SZKOLNEGO
Rok szkolny rozpoczynał się i kończył w kwietniu.
Dni wolne od nauki (rok szkolny 1938/39) to: |
| Wielkanoc | od 1 IV do 20 IV |
| Zielone Świątki | od 3 VI do 8 VI |
| ferie letnie | od 24 VI do 4 VIII |
| "kartoflane" ferie | od 5 X do 14 X |
| Święta Bożego Narodzenia | od 21 XII do 6 I |
| CZAS TRWANIA LEKCJI |
| |
| Lekcja | Rok 1940 | Rok 1942 |
| |
| 1 | 8.00 - 8.50 | 8.00 - 8.50 |
| 2 | 8.55 - 9.45 | 9.00 - 9.50 |
| 3 | 10.00 - 10.50 | 10.10 - 11.00 |
| 4 | 10.55 - 11.45 | 11.10 - 12.00 |
| 5 | 12.00 - 12.45 | 12.10 - 13.00 |
| 6 | 12.45 - 1.30 | |
W razie zagrożenia alarmowego lekcje skracano do 3 godzin dziennie. |
NAUCZANE PRZEDMIOTY, SKALA OCEN
W programach nauczania dużą uwagę zwracano na treści narodowe. Dziewczęta uczyły się: religii, języka niemieckiego, rachunków, geometrii, wiadomości
o społeczeństwie - historii, geografii, przyrody, pisania, rysunków, śpiewu, wychowania fizycznego, prac ręcznych, prac domowych (gotowania).
Nauka trwała siedem lat (ówczesna klasa VII - to
obecnie I).
Obowiązywała również odwrotna niż obecnie skala ocen, np.
2 - dziś 5, 3 - dziś 4, 4 - dziś 3, 5 - dziś 2.
Oceniano także zachowanie. Nie organizowano zebrań z rodzicami,
wzywano ich tylko w wyjątkowych sytuacjach. Nie było specjalnych wymogów co do stroju uczniowskiego.
 (kliknij, aby powiększyć)
* (świadectwo szkolne z 1944 r.)
WYGLĄD SZKOŁY
Wygląd budynku niewiele zmienił się do czasów obecnych. Na II piętrze znajdowało się mieszkanie woźnej i gabinet rektora. Uczono się na parterze i I piętrze. Tam też ustawiono duże akwarium, opiekowały się nim dziewczęta. Po pokarm dla ryb chodziły do pobliskich stawów.
LATA POWOJENNE
* (storna tytułowa pierwszej powojennej kroniki szkoły)
Jeszcze 12 XII 1944 r. odbyło się posiedzenie rady pedagogicznej szkoły niemieckiej,
a już 24 I Armia Czerwona wkroczyła do Gliwic. Do Sośnicy czołówka radzieckich jednostek dotarła między godziną 14.00 a 16.00.
ROK 1945
Po 600 latach oderwania od państwa polskiego wrócił nareszcie Śląsk do Polski. Ludność miejscowa mimo braku łączności z resztą polskiego narodu, mimo terroru hitlerowskiego pozostała w większości polską.
Świadczy o tym piękna gwara śląska, nazwiska czysto polskie i udział w plebiscycie i powstaniach.
Każdy tutejszy mieszkaniec, jeżeli mówi po polsku jest dla nas Polakiem, bo nikt go w szkole ani w urzędzie po polsku nie uczył...
Tak oto zaczyna się powojenna kronika Publicznej Szkoły Powszechnej nr 21 w Gliwicach, pisana ręką pierwszego jej dyrektora - Józefa Wierzyńskiego.
W związku z tym, że nie działały żadne środki komunikacji - przybył on do Sośnicy pieszo.
Towarzyszyło mu dwóch nauczycieli - kierowników (*Lebel i *Kosiak).
4 IV 1945 r. komenda rosyjska i służba bezpieczeństwa niemieckiej organizacji "antyfaszystowskiej" (*Machoczek, *Lepiarczyk) - mianowały Józefa Wierzyńskiego na stanowisko dyrektora Szkoły "14b".
Budynek znajdował się w opłakanym stanie: wybite szyby, powyrywane drzwi, brak zamków, klamek, porozrzucane i wymieszane ze śmieciami, słomą, gruzem pomoce naukowe. Z komendy w Gliwicach dyrektor otrzymał 10 kobiet do uporządkowania gmachu szkoły.
Mimo iż trwała jeszcze wojna, rodzice zapisywali swoje pociechy do szkoły. Zapisy odbywały się w dzisiejszej SP nr 15 przy ul. Wielickiej.
19 IV 1945 r. w jednej z uporządkowanych sal rozpoczęło naukę 78 dziewcząt - szkoła pozostała placówką żeńską.
15 maja odbyło się połączone z mszą świętą uroczyste otwarcie szkoły. Gośćmi byli: podinspektor ob. *Wiślicka, ksiądz proboszcz, ksiądz wikary, zakonnice, naczelnik obwodu pan *Orłowski z rodziną, pan *Majchrzak (dyr. SP 15) oraz nauczyciele.
Oprócz dyrektora w szkole uczyli: Janina Wierzyńska, Adelajda Czechówna, *Kubicówna, *Ławrynowiczówna, *Sarnes (nauczyciel niemieckiej szkoły, który przechował polskie czytanki).
16 maja rozpoczęło pracę przedszkole - w pierwszy dzień zgłosiło się 15 małych dzieci. Ilość zapisanych uczniów wzrastała z dnia na dzień - w czerwcu do szkoły zapisanych było ich już 422.
4 czerwca rozpoczęto dożywianie dzieci mlekiem, kawą i chlebem. Zakończenie pierwszego powojennego roku nauki odbyło się 20 lipca.
 (kliknij, aby powiększyć)
* (sprawozdanie J. Wierzyńskiego z 1945 r.)
ROK SZKOLNY 1945/46
W rocznicę rozpoczęcia nauki w tutejszej placówce (19 IV), odbyła się miła uroczystość, podczas której dzieci wspominały swój pierwszy dzień w szkole.
Na jego pamiątkę postanowiono zasadzić 100 morwowych drzewek. Do drzewek przywiązano kartki z nazwiskami dzieci - po to, aby każde z nich miało roślinę, którą się zaopiekuje.
1 i 2 czerwca uroczyście obchodzono Dzień Szkoły Polskiej. Dzieci udały się do Gliwic na plac Krakowski, skąd z chorągiewkami i transparentami przemaszerowały przez miasto.
Okazji do świętowania było znacznie więcej.
Oto te najważniejsze:
Oswobodzenie Warszawy (17 I), Rocznica Wyzwolenia Śląska (2 II), Akademia ku czci Prezydenta RP ob. Bolesława Bieruta (22 II), Święto Pracy (1 V), Święto Oświaty (2 V), Święto Matki (26 V), Dzień Zwycięstwa i Pokoju (9 V)...
Uczennice często oglądały seanse filmowe, pokazywane przez tzw. kino szkolne. Opiekowały się ogródkiem szkolnym.
Działało kilka organizacji uczniowskich: Spółdzielnia Uczniowska ,,Szarotka", PCK, Liga Morska, Chór i Samorząd Uczniowski.
Biblioteka miała wówczas na stanie 187 książek i 101 zapisanych czytelniczek. Według opiekunki biblioteki (p. M. Grabarzówna), najchętniej czytaną pozycją było
W pustyni i w puszczy H. Sienkiewicza.
Pisząc o szkole nie można pominąć sprawy najważniejszej - nauki. Podczas lekcji dziewczęta uczyły się pisać i czytać po polsku. Poznawały problemy ludności, granic
i historii Polski.
Uczyły się hymnu państwowego, Roty, Jestem Polak, Morze, nasze morze, pieśni kościelnych i modlitw.
W czasie tego roku szkolnego zaszła zmiana na stanowisku dyrektora.
Z dniem
1 I 1946 r. na mocy pisma Inspektoratu Szkolnego dyrektorem został Mieczysław Sawicz. Józef Wierzyński był pracownikiem szkoły do 1948 r. W listopadzie tego roku przeniesiono go do szkoły w Kietrzu, pow. Głubczyce.
ROK SZKOLNY 1947/48
Tradycyjnie już mszą świętą rozpoczął się nowy rok szkolny. Nauka odbywała się rano
i popołudniu, a wieczorem trwał Kurs Repolonizacyjny.
Światło było tylko w sześciu salach lekcyjnych, zaś w pozostałych brakowało przewodów elektrycznych. Z roku 1948 pochodzi jedyny dokładny opis budynku szkolnego skreślony piórem przez dyrektora Sawicza.
Oto on:
... Mieści się w Sośnicy, odległej 5 km od miasta Gliwic przy ul. Reymonta 18 a, z drugiej strony wejście od ul. Beskidzkiej.
Front szkoły od ul. Reymonta oddzielony od ulicy trawnikiem, obsadzonym naokoło kwiatami
i drzewami morwowymi.
Wejście do budynku szkolnego od ul. Beskidzkiej. Podwórze szkolne obszerne, a od strony zachodniej ogród szkolny i ogródek dla dzieci szkolnych.
Sam budynek piętrowy, zaś w mansardowym drugim piętrze mieści się mieszkanie woźnego, kancelaria szkolna i jedna sala szkolna.
Poza tym w budynku jest 8 sal szkolnych i pokój nauczycielski.
Korytarz dość wąski, oświetlony elektrycznym światłem, mieści się na każdym piętrze
i parterze wodociąg...
W tym okresie w szkole dyżury pełniła higienistka - Maria Hawryszkowa, o zdrowie dziewcząt dbała dr Klemensa Sokala, a przychodnia dentystyczna mieściła się w Gliwicach przy
ul. Górnych Wałów.
Uczennice oszczędzały w Szkolnej Kasie Oszczędności PKO - zbierały pieniądze na odbudowę Warszawy.
Zapamiętywały życiorysy Prezydenta RP ob. Bolesława Bieruta i Marszałka Polski Roli Żymierskiego.
ROK SZKOLNY 1948/49
Powstały nowe organizacje uczniowskie: Towarzystwo Przyjaźni Żołnierza, Koło Towarzystwa Przyjaźni Polsko - Radzieckiej i Koło Odbudowy Warszawy.
Bolączką szkoły był brak świetlicy. Placówka nie była zradiofonizowana.
Co prawda posiadała aparat 2 - lampowy, ale gdy 1 IX 1948 r. młodzież klas starszych słuchała przemówienia Ministra Oświaty, było ono niewyraźne i ciche.
Zgodnie z zaleceniami władz szkoła miała oblicze polityczne i wychowywała w duchu demokratycznym.
Na lekcjach uczniowie zapoznawani byli z osiągnięciami rządu na wszystkich polach.
Zadaniem nauczycieli religii było wychować ludzi czynu, ludzi moralnych - nie dewotów.
W dalszym ciągu prowadzono walkę z niemczyzną. Odbywało się to poprzez kontrolę teczek uczennic (poszukiwano czasopism niemieckich) i ,,likwidację" rozmów w języku niemieckim.
ROK SZKOLNY 1949/50
Na 478 zapisanych uczennic 80% stanowiły dzieci śląskie z problemami językowymi.
Ze Szkoły nr 14 przeszło 44 chłopców. W tym samym jednak roku władze szkolne cofnęły swoją decyzję i chłopcy powrócili do placówki macierzystej.
Rok 1950 był pierwszym rokiem planu 6 - letniego. Młodzież w dalszym ciągu wychowywano w duchu socjalistycznym, wszczepiano w nią patriotyzm i internacjonalizm. Obok wymienionych wcześniej życiorysów uczono jeszcze jednego - życiorysu Ministra Obrony Narodowej - Konstantego Rokossowskiego.
Obowiązkowo 21 XII 1949 r. uroczyście obchodzono 70 - lecie urodzin Józefa Stalina.
Na początku roku szkolnego powołano do życia ZHP (2 drużyny).
ROK SZKOLNY 1950/51
W czasie wakacji zainstalowano w szkole aparat telefoniczny i radioaparat.
Nie zapomniano o 700 - leciu założenia Gliwic i uwzględniono tę rocznicę w planie uroczystości szkolnych.
ROK SZKOLNY 1951/52
Drużyna harcerska im. Wandy Wasilewskiej składająca się z 7 zastępów (14 ogniw) liczyła 144 członków. Jej głównym zadaniem oraz zadaniem szkoły miało być wyrobienie
w młodzieży nawyku podziału pracy w zespole, planowania, socjalistycznego stosunku do pracy. Modna stała się tzw. politechnizacja.
Na podstawie zarządzenia Ministra Oświaty wprowadzono końcowy egzamin państwowy w klasie VII. Część pisemna obejmowała język polski i matematykę, a ustna język polski, matematykę i naukę o Polsce.
W tym też roku uruchomiono świetlicę szkolną.
ROK SZKOLNY 1952/53
Do 3 XII 1952 r. opiekunem szkoły była KWK ,,Sośnica", od 1 stycznia jej obowiązki przejęła Cegielnia ,,Sośnica".
5 III 1953 r. zmarł Józef Stalin. Dla uczczenia jego pamięci udekorowano szkołę flagami i okrytym kirem portretem Wodza Pokoju. Odbyła się masówka rodziców na której odczytano komunikaty KC KPZR i KC PZPR, odśpiewano Międzynarodówkę oraz podjęto liczne zobowiązania.
ROK SZKOLNY 1953/54
18 XI 1953 r. po raz pierwszy wyświetlono dźwiękowy film oświatowy.
W tym samym miesiącu wykonano ogrodzenie szkoły. Ogrodzenie zostało przeprowadzone na długości 50 m od ul. Beskidzkiej. Prace bezinteresownie przeprowadziła KWK ,,Sośnica".
ROK SZKOLNY 1955/56
Z powodu silnych mrozów Minister Oświaty zarządził przerwę w szkołach podstawowych na okres od 13 do 18 II 1956 r.
Powiększył się księgozbiór biblioteki szkolnej i wynosił w 1956 r. 2482 tomy.
W dniu 12 III 1956 o godzinie 21.35 w Moskwie zmarł I Sekretarz KC PZPR tow. Bolesław Bierut.
W związku z powyższym wysłuchano przez radio uroczystości pogrzebowych.
ROK SZKOLNY 1956/57
Od tego roku SP nr 21 stała się placówką koedukacyjną. 152 chłopców zostało przekazanych ze Szkoły nr 14, a nauczyciele uskarżali się na pogorszenie wyników nauczania i okropne zachowanie chłopców.
Młodzież szkoły podjęła akcję budowy pomnika Adama Mickiewicza w Gliwicach. Rozprowadzając cegiełki po złotówce, zebrała łącznie 500 złotych, które przekazała Miejskiemu Komitetowi Budowy.
ROK SZKOLNY 1957/58
Cały kraj ogarnęła epidemia grypy azjatyckiej. W związku z ogromnymi zachorowaniami
i bardzo wieloma przypadkami śmiertelnymi zamknięto w całym kraju kina, restauracje, szkoły i inne miejsca publiczne. 19 X 1957 r. chorowało w szkole 50 % dzieci. Władze szkolne w porozumieniu ze Stacją Epidemiologiczną w Gliwicach zawiesiły naukę
w szkołach w Sośnicy od 21 października do odwołania. Nauka została wznowiona
4 listopada.
Powstała nowa organizacja uczniowska - Koło Towarzystwa Ziem Zachodnich.
ROK SZKOLNY 1958/59
W myśl rozporządzenia Ministra Oświaty z 16 VIII 1958 r. szkoła przyjęła charakter świecki. Katechezy odbywały się po lekcjach, zabroniono dekorowania klas emblematami religijnymi oraz rozpoczynania i kończenia nauki modlitwą. Działały w szkole liczne koła zainteresowań, np.: recytatorskie, języka rosyjskiego, SKS...
Wprowadzono ,,Oznakę wzorowego ucznia".
ROK SZKOLNY 1959/60
6 XI 1959 r. odbyło się szczepienie ochronne przeciwko chorobie Heinego Medina (tuż po wojnie walczono z wszawicą i gruźlicą).
Zarządzeniem Ministra Oświaty zorganizowano drużynę Młodzieżowej Służby Ruchu. Jej celem stało się zapewnienie bezpieczeństwa dzieciom wracającym ze szkoły.
Modna dzisiaj edukacja regionalna wszechobecna była
i wówczas. Pojawiły się wkładki regionalne do ,,Czytanek". PCK opiekowało się grobami powstańców śląskich, organizowano konkursy: Czy znasz Śląsk, Czy znasz Gliwice...
(XV rocznica wyzwolenia Śląska).
Młodzież szkolna brała udział w uroczystości położenia kamienia węgielnego pod budowę szkoły 1000 - lecia Polski, zasadzono dwa drzewa orzechowe i dziesięć porzeczek na zieleńcu szkolnym. Zorganizowano wycieczkę do Planetarium na wystawę Od Kopernika do Łunnika.
ROK SZKOLNY 1960/61
W 40 Rocznicę Plebiscytu zorganizowano konkurs na znajomość książek o Śląsku. Zarządzeniem Ministra Oświaty (Dz. Urzęd. Nr 1 z 15/2 1961), rozpoczął się konkurs czytelniczy Tysiąclecie Państwa Polskiego, który trwał przez 6 kolejnych lat.
ROK SZKOLNY 1963/64
W związku z IV Zjazdem PZPR na lekcjach wychowawczych podkreślano osiągnięcia Polski Ludowej i omawiano tezy na ten zjazd.
ROK SZKOLNY 1966/67
Nastąpiła zmiana na stanowisku dyrektora - objęła je Maria Stawiarska. Niestety
w archiwach szkoły zachowała się bardzo skąpa i fragmentaryczna baza źródłowa
z czasów tej kadencji.
ROK SZKOLNY 1975/76
Dyrektorem szkoły została Helena Bieniek. Drużynę harcerską podzielono na 59 Drużynę Żeńską Harcerską i 76 Męską Drużynę Harcerską. Obie drużyny stanowiły szereg im. Braci Górniczej. Licząca 60 uczniów drużyna zuchowa od roku szkolnego 1977/78 będzie nosić nazwę ,,Czarne Węgielki".
Przy szkole działała sekcja kolarska PTTK, która pod kierunkiem p. B. Walińskiej brała udział w rajdach szlakami powstań śląskich, śladami dni wrześniowych, szlakiem Józefa Lompy... Przez kilka kolejnych lat młodzież zrzeszona
w tej sekcji odnosiła znaczące sukcesy sportowe (Puchar ,,Nowin Gliwickich", I miejsce
w SKKT na terenie Gliwic, I miejsce wśród sekcji gliwickiego PTTK, srebrne i brązowe oznaki KOT...).
ROK SZKOLNY 1967/77
W dalszym ciągu prężnie działało Szkolne Koło PTTK, które otrzymało przechodni proporzec gliwickiego oddziału PTTK. Działały również inne organizacje i kółka zainteresowań: PCK, SKS, ZHP, LOK, SKO...
ROK SZKOLNY 1980/81
Był to trudny okres w dziejach szkoły - nauka odbywała się na trzy zmiany, a ze względu na sytuację ekonomiczną oraz polityczną nauczyciele i wychowawcy stali przed trudnymi nieraz problemami stawianymi na lekcjach przez młodzież, musieli je wyjaśniać
i prostować niejasne opinie i sądy pozostając często bez dokładnego rozeznania, bazując na środkach masowego przekazu.
ROK SZKOLNY 1981/82
Dyrektorem została Bożena Walińska.
13 XII 1981 r. wprowadzono na terenie kraju stan wojenny. Pracownicy pedagogiczni, administracji, obsługi szkół i placówek oraz młodzież zobowiązani są do wzmożonej dyscypliny, obowiązkowości oraz bezwzględnego podporządkowania się decyzjom wynikającym z Dekretu i innych aktów prawnych wydanych po 12 grudnia 1981 r.
ROK SZKOLNY 1983/84
Szkoła wzbogaciła się o budynek filialny przy ul. Sztygarskiej przeznaczony dla uczniów klas młodszych.
LATA SZKOLNE 1987 - 89
Stanowisko dyrektora szkoły pełniła Danuta Tafil.
ROK SZKOLNY 1989/90
Dyrektorem szkoły została Anna Dzieżyc (Grabias).
ROK SZKOLNY 1993/94
Ten rok szkolny przyniósł poprawę warunków lokalowych, gdyż do dawnego, dobudowano nowy budynek. Zrezygnowano z nauki na dwie zmiany.
ROK SZKOLNY 1999/2000
Wprowadzono reformę oświaty - SP nr 21 stała się sześcioletnią szkołą podstawową.
ROK SZKOLNY 2001/02
W kwietniu 2002 r. odbyła się wspaniała uroczystość setnych urodzin szkoły i nadania jej imienia Henryka Sienkiewicza. Do szkoły przybyli m.in.: dawni dyrektorzy, prezydent Gliwic Zygmunt Frankiewicz, radni dzielnicy...
ROK SZKOLNY 2003/04
Stanowisko dyrektora szkoły powierzono Annie Krasowskiej. Zaangażowanie władz szkolnych, nauczycieli, uczniów i ich rodziców w kształtowaniu wizerunku placówki dowodzi, że w dalszym ciągu spełnia ona ważną rolę wśród miejscowej społeczności.
* nie podano imienia z braku danych w dokumentach archiwalnych
LISTA DYREKTORÓW SZKOŁY
Lp. Imię i nazwisko. Czas pełnienia funkcji
1. Franz Schimke 1902 - 1929
2. * Czopka 1929 - 1930
3. * Strzala 1929 (VIII i IX)
4. Bernard Frehe 1931 - 1945
5. Józef Wierzyński 1945 - 1946
6. Mieczysław Sawicz 1947 - 1965
7. Maria Stawiarska 1966 - 1975
8. Helena Bieniek 1975 - 1981
9. Bożena Walińska 1981 - 1987
10. Danuta Tafil 1987 - 1989
11. Anna Grabias (dawniej Dzieżyc) 1989 - 2003
12. Anna Krasowska 2003 - nadal
* nie podano imienia z braku danych w dokumentach archiwalnych
BIBLIOGRAFIA
ARCHIWALIA
General - Katalog der katolischen Schule II zu Sosnitza, 1903 - 1926
General - Katalog der katolischen Schule II zu Sosnitza, 1926 - 1944
Kroniki szkolne, Gliwice 1945 - 1987
Protokollbug 1918 - 1944
Protokóły z konferencji, Gliwice 1946 - 1987
Sprawozdanie J. Wierzyńskiego, Sośnica 20 VII 1945
OPRACOWANIA
Dec B., Polskie szkolnictwo mniejszościowe w Gliwicach w dwudziestoleciu międzywojennym, Zeszyty Gliwickie, Gliwice 1969 r.
Korczewska B., Historia Szkoły Podstawowej nr 21, Gliwice 2002
Schmidt J., 7 wieków szkolnictwa w Gliwicach, Gliwice 2001
Staniczek A., Historia dzielnicy i kopalni "Sośnica", Gliwice 1996
Wolanin J., Szkolnictwo mniejszościowe, Zeszyty Gliwickie, Gliwice 1980
KALENDARIUM
NAJWAŻNIEJSZYCH WYDARZEŃ Z ŻYCIA SZKOŁY
| 27 VI 1901 r. | | - początek prac budowlanych |
| 1902 r. | | - rektorem zostaje Franz Schimke |
| 3 VII 1903 r. | | - uroczystość poświęcenia i otwarcia szkoły |
| IV 1903 r. | | - zapisano pierwszą uczennicę |
| 1921 r. | | - w budynku szkoły zakwaterowano przesiedleńców ze
wschodnich terenów Górnego Śląska |
| 1 IV 1945 r. | | - przy placówce otwarto polską szkołę mniejszościowa pod
kierownictwem Paula Pietscha |
| 926 r. | | - szkoła otrzymuje nr ,,14b" |
| 1929 r. | | - *Czopka zostaje rektorem |
| VIII i IX 1902 r. | | - przejściowo funkcję rektora pełni * Strzala |
| 1931 r. | | - funkcję rektora obejmuje Bernard Frehe |
| XI 1939 r. | | - w pobliżu szkoły rozpoczęto budowę schronów |
| 12 XII 1944 r. | | - odbyło się ostatnie posiedzenie rady pedagogicznej szkoły
niemieckiej |
| 4 IV 1945 r. | | - dyrektorem mianowano Józefa Wierzyńskiego |
| 19 IV 1945 r. | | - wznowiono po wojnie naukę |
| 15 V 1945 r. | | - uroczyste otwarcie szkoły |
| 1 I 1946 r. | | - dyrektorem zostaje Mieczysław Sawicz |
| 19 IV 1946 r. | | - w rocznicę otwarcia szkoły wokół budynku posadzono 100
morwowych drzewek |
| 1949 r. | | - powołanie do życia ZHP |
| 1950 r. | | - założenie aparatu telefonicznego i radioaparatu |
| 1951 r. | | - uruchomienie świetlicy |
| 18 XI 1953 r. | | - wyświetlenie pierwszego filmu dźwiękowego |
| XI 1953 r. | | - wykonanie od ul. Beskidzkiej ogrodzenia szkoły |
| 13 - 18 II 1956 r. | | - przerwa w nauce wywołana silnymi mrozami |
| 1956 r. | | - szkoła staje się placówką koedukacyjną |
| 1957 r. | | - zawieszenie zajęć z powodu epidemii grypy azjatyckiej |
| 1958 r. | | - szkoła przybiera świecki charakter |
| 1966 r. | | - dyrektorem szkoły zostaje Maria Stawiarska |
| 1975 r. | | - stanowisko dyrektora obejmuje Helena Bieniek |
| 1981 r. | | - ponowna zmiana na stanowisku dyrektora - zostaje nim Bożena
Walińska |
| 1983 r. | | - otwarcie filii SP nr 21 przy ul. Sztygarskiej |
| 1987 r. | | - dyrektorem szkoły mianowano Danutę Tafil |
| 1989 r. | | - stanowisko dyrektora powierzono Annie Dzieżyc
(obecnie Grabias) |
| 1993 r. | | - szkołę rozbudowano |
| 1999 r. | | - SP nr 21 zostaje sześcioletnią szkołą podstawową |
| IV 2002 r. | | - obchody 100 - lecia istnienia szkoły i nadania jej imienia Henryka
Sienkiewicza |
| 2003 r. | | - Anna Krasowska zostaje dyrektorem szkoły |
| |
Do góry
|
|
|
|
